[ Pobierz całość w formacie PDF ]

racji". Postawie takiej odpowiada np. biblijny Hiob. Choć obrazy tych typów są niezwykle sugestywne, autor
powstrzymuje się przed radykalnymi ocenami. Nie stwierdza, że któryś z nich jest najlepszy, a któryś
niewłaściwy. Stwierdza tylko, że nie ma pomiędzy nimi żadnego stanowiska pośredniego, choć każdy człowiek
może w swym życiu znalez
ć się w każdym z owych trzech "stadiów". Może się więc zdarzyć, że ktoś doświadczy
zarówno życia estetycznego, etycznego, jak i wiary, równie prawdopodobne jest wszakże, iż spędzi całe życie na
jednym z tych etapów. Szczególnie ważne są opisy dotyczące wiary, a to głównie z uwagi na swój
nieortodoksyjny charakter. Kierkegaardowi udaje się stworzyć obraz uświadamiający ogromny wysiłek, który
musi towarzyszyć prawdziwej wierze - a ta polega właśnie na zupełnym braku oparcia, jest właściwie skokiem w
nieznane. Można powiedzieć, że wiara urzeczywistnia się przez absurd. Co więcej, wiara Kierkegaarda
zdecydowanie odcina siÄ™ od zinstytucjonalizowanej religii.
Innym ważnym wątkiem pojawiającym się w wielu dziełach Kierkegaarda jest niemożliwość przewidywania ocen
moralnych. To właśnie sprawia, że upatruje się w nim inspiratora filozofii egzystencjalnej. Zdaniem Kierkegaarda
ludzka wiedza dotyczy esencji - tego, co istotowe, pojęciowe, skończone. Natomiast domeną egzystencji -
25
istnienia - jest wiara. %7łyjemy w nieustannym niepokoju, niepewności, jesteśmy poddawani wielu próbom - i jak
długo żyjemy, wszelkie oceny i reguły są niepewne. Z
wiadomość odpowiedzialności za nasze postępowanie nie
znajduje żadnego oparcia, gdyż odpowiedzi ulokowane są w sferze, której nie znamy - poza doczesnością. Na
tym właśnie polega ciężar Kierkegaardowskiej wiary.
%7Å‚YCIE ESTETYCZNE
%7łycie estetyczne, o którym pisze Kierkegaard, obejmuje dwie postawy - bezpośrednią i refleksyjną. Wydaje się,
że są one zupełnie różne, ale tym, co przesądza o ich wspólnej klasyfikacji nie jest żaden wzorzec, a stopień
jakości emocjonalnych, które owym postawom towarzyszą.
Estetyczne życie bezpośrednie to życie artystów - muzyków, malarzy, ale także życie Don Juana. Postaci te
łączy to, że poszukują spełnienia w materiale zmysłowym, w świecie barw, dz
więków, zapachów, dotyku.
Wspólną cechą jest także ciągłe niezaspokojenie i wychylenie w kierunku - nieokreślonego przecież - celu. To
dlatego artyści tworzą wciąż nowe dzieła, a Don Juan uwodzi kolejne kobiety. Jego niestałość nabiera na tym tle
rysu tragicznego.
Estetyczne życie refleksyjne to życie przeżywane z tą samą intensywnością, co życie estetów bezpośrednich.
Intensywność ta jednak znajduje wyraz w innym materiale - w myśli i słowach. Jak pisał Kierkegaard, język
zawiera refleksję i nie wyraża bezpośredniości. To dlatego przykładami estetów refleksyjnych mogą być poeta i
filozof.
Stadium estetyczne, zarówno w swej formie bezpośredniej, jak i refleksyjnej, pozostaje zawsze dążeniem.
Niezależnie od tego, czy dążeniu temu towarzyszy głęboka wrażliwość, ambicja czy niepokój, esteci skazani są
na nieustanne poszukiwanie. Jednocześnie można powiedzieć, że ich życie jest życiem autentycznym,
niezakłamanym, o tyle, o ile szczere jest dążenie.
%7Å‚YCIE ETYCZNE
%7łycie etyczne najlepiej jest scharakteryzować w opozycji do estetycznego. Jest to życie ludzi spokojnych, albo
raczej: uspokojonych. Obejmuje takie sfery ludzkich aktywności jak nauka, polityka, społeczeństwo, religia. Taki
typ życia różni się od stadium estetycznego brakiem dążenia, poszukiwania i niepokoju, ale też brakiem
autentyzmu i emocjonalną powierzchownością. O ile tam mieliśmy do czynienia z wzorami ludzi na swój sposób
nieprzeciętnych, tutaj roztapiamy się w konformizmie.
WIARA
Wiara, którą opisuje Kierkegaard, opiera się na paradoksie. %7łycie człowieka wiary jest nasycone tym samym
stopniem wrażliwości i emocjonalności, co życie estetów, nie ma nic wspólnego z samozadowoleniem życia
etycznego. Wiara polega na takim przeżywaniu kruchości i niepewności, by stały się one trwałą podstawą. Stan
zawieszenia i chaosu ma być zrozumiany tak głęboko, by nie wzbudzał niepokoju, a stał się z
ródłem siły. Rycerz
wiary wciąż dokonuje skoków w nieznane i co więcej, żyje po to właśnie, by tych skoków dokonywać.
Dobrą ilustracją tak pojętej wiary jest wiara Abrahama.
WIARA ABRAHAMA - BOJAy
C
I DR%7Å‚ENIE
W dziele z noszącym tytuł "Bojaz
ń i drżenie" Kierkegaard analizuje postawę Abrahama, gotowego złożyć Bogu w
ofierze swego syna. Kierkegaard każe nam wyobrazić sobie ludzi, którzy na niedzielnym kazaniu słyszą taką
opowieść. Wracają do domów, wieczorem idą spać, podobnie jak ksiądz - zadowolony, że kazanie mu się udało.
Kierkegaard jednak pisze dla "bezsennych" - dla tych, którzy zastanawiają się nad Abrahamem. Kogoś, kto po
powrocie z takiego kazania zabiłby własnego syna, nazwalibyśmy mordercą. Jaki więc problem zostaje
wyeksponowany w osobie Abrahama? Kierkegaard stawia pytanie o możliwość teleologicznego zawieszenia
etyki. Czy możemy sobie wyobrazić jakiś wyższy cel i wyższe racje, ze względu na które i w imię których
dokonamy czynu uznawanego powszechnie za zły? Abraham w swym bezgranicznym oddaniu Bogu takie racje
znajduje, ale czy oznacza to, że podobna sytuacja może się powtórzyć i ktoś z nas zostanie poddany
analogicznej próbie? Zdaniem Kierkegaarda nigdy nie możemy tego wiedzieć - Abraham też tego nie wiedział,
on właśnie wierzył. Wiara polega na życiu ze świadomością, że możemy zostać poddani próbie, albo że jesteśmy
jej poddawani nieustannie. Sfera oczywistości naszych poczynań nigdy nie jest stabilna...
DZIEA
A FILOZOFICZNE
"Z papierów jeszcze żyjącego" (1838), "O pojęciu ironii" (1841), "Albo-albo", "Powtórzenie", "Stadia na drodze
życia", "Bojaz
ń i drżenie", "Okruchy filozoficzne", "Pojęcie lęku" (dzieła z lat 1843-1846), "Wprawki w
chrześcijaństwie" (1850), "Choroba na śmierć", "Chwila" (1855).
ANEGDOTY, LEGENDY, WSPOMNIENIA
" Ojciec Kierkegaarda w dzieciństwie był pastuszkiem. Pewnego dnia, gdy marzł na pastwisku, przeklął
Boga. Póz
niej przeląkł się swego uczynku i uwierzył, że z tego powodu na całą rodzinę spadła boska
klątwa. Ojciec wpoił całej rodzinie przekonanie, że wszystkie dzieci umrą przed 33 rokiem życia,
26
podczas gdy on pozostanie przy życiu. "Klątwa" sprawdzała się do 1834 roku, aż w 1838 zmarł ojciec, a
żyło jeszcze dwóch braci (z siedmiorga rodzeństwa!) - Soren i Peter - póz
niejszy biskup. Po śmierci ojca
Soren nabrał przekonania, że jest powołany do odkupienia grzechu ojca... Jednocześnie Kierkegaard,
żyjąc w świadomości, że umrze przed 33 rokiem życia (a więc przed rokiem 1846), do tego czasu
napisał większość swych dzieł.
" Soren Kierkegaard był najmłodszym dzieckiem z drugiego małżeństwa ojca. Najstarsze przyszło na
świat zaledwie cztery miesiące po ślubie rodziców - fakt ten miał jeszcze wzmocnić siłę rodzinnego mitu.
" Gdy Kierkegaard miał 10 lat, jego 66-letni wówczas ojciec zabrał go na cmentarz i tam wymógł od
chłopca przysięgę, że nigdy nie porzuci wiary.
" Ojciec Sorena w bardzo specyficzny sposób dbał o rozwój wyobraz
ni i umysłu Sorena: w rodzinnym
domu, chodząc po pokoju, przyszły filozof miał odbywać "spacery" po Kopenhadze, opowiadając, co
widzi.
" Kierkegaard raz w życiu miał odwiedzić dom publiczny. Wizyta ta była dla niego wielkim wstrząsem - w [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

ssaver.htw.pl